บทคัดย่อ

      วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาอินทรียสังวรศีลที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาการเจริญวิปัสสนาภาวนาและหลักธรรมที่เกี่ยวข้องที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเพื่อศึกษาแนวทางการเจริญอินทรียสังวรศีลในการเจริญวิปัสสนาภาวนา การศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือพระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น คัมภีร์วิสุทธิมรรคและตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ

ผลการวิจัยพบว่า อินทรียสังวรศีล หมายถึง การป้องกัน การปิด การห้าม การไม่ให้บาปอกุศลเข้ามาครอบงำจิต ด้วยการสำรวมอินทรีย์ทั้ง ๖ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้ยินดียินร้าย ในเวลาเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ รู้ธรรมารมณ์ด้วยใจ ระวังไม่ให้กิเลสครอบงำใจ ในเวลารับรู้อารมณ์ทางอินทรีย์ทั้ง ๖

การเจริญวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ คือ สามารถจำแนกออกเป็น ๔ ส่วน คือ กายานุปัสสนา เวทนานุปัสสนา จิตตานุปัสสนา และธัมมานุปัสสนา โดยมีโพธิปักขิยธรรม เป็นองค์ธรรมที่สนับสนุนการปฏิบัติ ผู้มีอินทรียสังวรอย่างสูงสุดก็คือ พระอริยบุคคลที่เป็นพระอรหันต์ หมดกิเลส หมดทุกข์ในวัฏฏะไปโดยสิ้นเชิง อินทรียสังวรนั้นนำประโยชน์มาให้ตั้งแต่ระดับต้น ทำให้กิเลสลดลง ทุกข์น้อยลง จนกระทั่งถึงสูงสุดคือพ้นจากอาสวะทั้งปวง

การเจริญอินทรียสังวรศีลขั้นต้น คือ การฝึกให้มีสติเพื่อคอยควบคุมจิตใจ ควบคุมความรู้สึก ป้องกันไม่ให้บาปอกุศลธรรมทั้งหลายเกิดขึ้น เมื่อเกิดการรับรู้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้ถูกชักจูงไปในทางที่ถูกกิเลสครอบงำ ซึ่งหากขาดอินทรียสังวรจะเกิดความยินดีในอารมณ์ ที่น่าพอใจ เกิดความยินร้ายในอารมณ์ที่ไม่น่าพอใจ อันจะนำความทุกข์มาให้แก่ตนและบุคคลอื่น ส่วนการเจริญอินทรียสังวรศีลขั้นสูงนั้น เป็นสิ่งเดียวกันกับการเจริญวิปัสสนาภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ กล่าวคืออินทรียสังวรเป็นการแสดงถึงการที่จิตมีสติคอยกำกับ ส่วนสติปัฏฐาน ๔ เน้นถึงวิธีการในการฝึกสติตั้งแต่ขั้นต้นอย่างง่าย ๆ จนถึงขั้นละเอียดที่สุดจนสามารถรู้แจ้งอริยสัจได้ โดยมีโพธิปักขิยธรรม เป็นองค์ธรรมที่สนับสนุนการปฏิบัติ ผู้มีอินทรียสังวรอย่างสูงสุดก็คือ พระอริยบุคคลที่เป็นพระอรหันต์ หมดกิเลส หมดทุกข์ในวัฏฏะไปโดยสิ้นเชิง อินทรียสังวรนั้นนำประโยชน์มาให้ตั้งแต่ระดับต้น ทำให้กิเลสลดลง ทุกข์น้อยลง จนกระทั่งถึงสูงสุดคือพ้นจากอาสวะทั้งปวง

 ดาวน์โหลด