บทคัดย่อ

             วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาอินทรีย์ ๕ ในคัมภีร์พุทธ-ศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาการเจริญสติปัฏฐาน ๔ ในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาการพัฒนาอินทรีย์ ๕ ในการเจริญสติปัฏฐาน ๔ โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น คัมภีร์วิสุทธิมรรค เป็นต้น โดยนำข้อมูลมาเรียบเรียงบรรยาย ตรวจสอบความถูกต้องโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า

             อินทรีย์ ๕ หมายถึง ความเป็นใหญ่, ความเป็นผู้ปกครอง, ในสภาวธรรมที่เกิดร่วมกับตน มี ๕ อย่าง คือ สัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์ และปัญญินทรีย์ มีความสำคัญในการเจริญสติปัฏฐาน ๔ เพื่อความรู้เห็นแจ้งไตรลักษณ์ และแทงตลอดอริยสัจ ๔ เพื่อทำความสิ้นไปแห่งทุกข์ทั้งปวง

             การเจริญสติปัฏฐาน ๔ หมายถึง การเจริญธรรมอันเป็นที่ตั้งแห่งสติลงในฐานทั้ง ๔ หรือการปฏิบัติที่มีสติเป็นประธานลงในฐานทั้ง ๔ คือ การมีสติกำหนดรู้ใน (๑) กายานุปัสสนา
(๒) เวทนานุปัสสนา (๓) จิตตานุปัสสนา (๔) ธัมมานุปัสสนา โดยการพัฒนาอินทรีย์ ๕ มีวิริยะ สติ สัมปชัญญะระลึกรู้อยู่เสมอต่อเนื่องกันจนเห็นความเกิดดับ (ไตรลักษณ์) ละเอียดขึ้นตามลำดับเกิดปัญญาญาณ เห็นแจ้งแทงตลอดอริยสัจ ๔ บรรลุเป้าหมายอันสูงสุด คือ พระนิพพาน

             การพัฒนาอินทรีย์ ๕ ในการเจริญสติปัฏฐาน ๔ นั้น โดยหลักสำคัญ ประกอบด้วยความเพียร มีสติสัมปชัญญะระลึกรู้อยู่กับปัจจุบันอารมณ์ของรูปนามอยู่เสมอ ๆ จนอินทรีย์ทั้ง ๕ แก่กล้าสมดุลพร้อม เป็นปัจจัยให้เกิดปัญญาญาณเห็นแจ้งไตรลักษณ์ตามความเป็นจริง รู้แจ้งแทงตลอดอริยสัจ ๔ สู่การบรรลุธรรมเป็นพระอริยบุคคล ๔ ประเภท คือ พระโสดาบัน
พระสกทาคามี พระอนาคามี และพระอรหันต์

ดาวน์โหลด